Co znaczy Kilka prawd o solarium

Co to znaczy: Delikatnie wyzłocona skóra dodaje uroku. Dlatego lubimy opaleniznę, mimo iż mamy świadomość zagrożeń, jakie niosą promienie ultrafioletowe. Solarium jest szczególnie modne wśród nastolatków i osób w wieku produkcyjnym. Regularnie jednak ludzie ci nie zdają sobie sprawy z konsekwencji zdrowotnych jakie niesie korzystanie z solarium. W związku z nadmiernym korzystaniem z solariów poprzez młodzież przed ukończeniem 18 roku życia istnieje zatem konieczność powiększenia działań informacyjno -edukacyjnych, prowadzących do pomniejszenia występowania niekorzystnych skutków zdrowotnych z tego powodu.  Dziś kilka praw i mitów na temat solariomanii.   1. Solarium opala tak jak słońce   Nie. Promieniowanie słoneczne to w dużej części UVB powodujące szybkie zaczerwienienie naskórka. Lampy solaryjne emitują głównie promienie UVA docierające do głębszych warstw skóry. Warto wiedzieć, iż 15 min. w solarium skóra "zapamięta" jak cały dzień spędzony na słońcu.   2. Opalanie w solarium jest bezpieczne   Nie. Nie istnieje bezpieczne opalanie, ani na słońcu, ani w solarium, lecz stosując się do pewnych zasad, można uczynić je mniej ryzykownym. Należy jednak mieć na uwadze, iż promienie UV osłabiają umiejętność skóry do regeneracji. Uszkadzają włókna kolagenu i elastyny. Przesuszają skórę i przyspieszają mechanizm starzenia się. Regularne opalanie może także grozić nowotworem. 3. Porcja sztucznego słońca poprawia nastrój   Tak. W naszym klimacie każdy odczuwa brak światła słonecznego, które stymuluje powstawanie endorfin - hormonów szczęścia. Opalanie może w pewnym sensie uzupełnić ten brak, poprawiając nastrój. Oprócz tego warto lekko wyzłocić karnację przed pojawianiem się na plaży. To poprawia samopoczucie i dodaje pewności siebie. Proszę jednak nie traktować tego jak wyrocznię czy usprawiedliwienie do korzystania z solarium.   4. Opalenizna solaryjna jest naturalną opalenizną   Tak. W odróżnieniu od uzyskiwanej poprzez używanie samoopalaczy. Pomimo innej proporcji UVA do UVB, zachodzi w skórze cykl wytwarzania melaniny - barwnika odpowiedzialnego za jej brązowienie i stanowiącego naturalną barierę przed promieniami UV.   5. Opalanie zwalcza trądzik   Nie. Początkowo rzeczywiście poprawia wygląd skóry, wyrównując jej kolor i wysuszając wypryski. Potem jednak gruczoły łojowe dostają sygnał, iż jest za sucho, i pracują ze zdwojoną aktywnością.   6. Można określić okres bezpiecznego opalania w solarium   Nie. Max. okres określa się indywidualnie, w zależności od fototypu i stosowanych urządzeń i lamp. Intensywną pigmentację uzyskasz po 10 sesjach (zaczynając od bardzo krótkich seansów, z przerwami przynajmniej 48-godzinnymi!). Dla podtrzymania efektu opalaj się raz na dwa tygodnie.   7. Kosmetyki solaryjne sprawiają, iż opalanie jest bezpieczniejsze   Tak. Po pierwsze, skracają okres opalania. Przyspieszają mechanizm brązowienia skóry (dostarczają budulca do wytwarzania pigmentu), chronią ją przed podrażnieniami, zaczerwienieniem, utratą wilgoci, elastyczności i procesami fotostarzenia przez neutralizowanie wolnych rodników. Przedłużają także czas utrzymywania się opalenizny. Tu szczególną rolę spełniają kosmetyki do stosowania po opalaniu, które powinny zastąpić balsam do ciała.   8. Opalanie w solarium uzależnia   Tak. Psychiczne uzależnienie od opalania nazywa się tanoreksją. System jest podobny jak w razie anoreksji. Chory wykorzystuje każdą szansę złapania bodaj odrobiny ultrafioletu. Gdy wygląda jak czekoladka - musi opalić się "na zapas". Utożsamia atrakcyjność z ciemnobrązową karnacją i nie widzi skutków ubocznych opalania.   Zdrowotne skutki narażania na promieniowanie UV:   - fotostarzenie się skóry - a więc przedwczesne starzenie się skóry wywołane różnymi procesami zachodzącymi pod wpływem promieniowania ultrafioletowego,   - nowotwory skóry - nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV może prowadzić do przewlekłym zmian skórnych o charakterze nowotworowym jak: czerniak złośliwy, rak podstawnokomórkowy, rak kolczystonabłonkowy,   - przebarwienia skóry - pojawiają się w razie nadmiernego przebywania na słońcu albo intensywnego, długotrwałego korzystania z solarium,   - zaskórniki - promieniowanie UV ma wpływ na wzrost ilości pojawiających się zaskórników na skórze,   - nadprodukcja wolnych rodników - a więc reaktywnych form tlenu, które powodują utlenianie, drobne uszkodzenia i degenerację włókiem kolagenowych. Pogarszają stan skóry, przyspieszają jej starzenie,   - immunosupresja - zwiększona ekipozycja na promieniowanie UV prowadzi do osłabienia układu odpornościowego. Udowodniono, iż intensywne opalanie się prowadzi do reaktywacji wirusa opryszczki - Hermes Simplex Virus. Poziom osłabienia odporności organizmu poprzez promieniowanie UVB zależy od indywidualnych i genetycznych uwarunkowań,   -fotodermatozy – nienowotworowe choroby skóry, wynikające z powstających w organizmie szkodliwych związków, aktywujących się pod wpływem promieni UV, - choroby oczu – wykazano, iż istnieje zależność pomiędzy zaćmą a nadmierną ilością promieniowania UVB. Dlatego tak istotna jest ochrona oczu dzięki okularów przeciwsłonecznych, które wyposażone są w specjalne filtry. Na całym świecie rocznie około 12-15 ml osób oślepło wskutek zaćmy, z czego 20% może być wywołane działaniem promieniowania słonecznego,   - rumień i oparzenia słoneczne,   -reakcje fotouczulające.   Dzieci i młodzież są szczególnie narażone na szkodliwy wpływ promieniowania UV. Nadmierna ekspozycja młodzieży na słońce, szczególnie sztuczne, może przyczynić się do stworzenia raka skóry w późniejszym wieku. Systemy dowodzące tej zależności nie są do końca jasne, lecz pewne jest, iż skóra jest bardziej podatna na szkodliwe konsekwencje promieniowania UV w okresie rozwojowym. Narażenie na długotrwałą ekspozycję na promieniowanie UV (zarówno naturalne i sztuczne) w okresie dzieciństwa i dojrzewania, znacząco powiększa ryzyko wystąpienia czerniaka i innych nowotworów skóry w późniejszym wieku, a w/w predyspozycja powiększa się u osób narażonych na promieniowanie UV przed ukończeniem 18 roku życia.   Rekomendowane środki chroniące przed nadmiernym promieniowaniem UV (wg WHO):   - należy ograniczyć okres przebywania w słońcu szczególnie koło południa, w godz. 10:00-14:00,   - należy robić przerwy w opalaniu się, częściej przebywać w cieniu,   - należy nosić ubrania ochronne, bawełniane, nie eksponować całego ciała, szczególnie chronić: oczy, twarz, szyję,   - należy nosić okulary przeciwsłoneczne z panelami bocznymi, które stanowią 99-100% ochrony przed UVA i UVB dla oczu,   - należy używać kremów ochronnych o szerokim spektrum ochrony przeciwsłonecznej, filtry słoneczne nie powinny być jednak używane do wydłużania czasu spędzonego na słońcu,   - należy unikać korzystania ze sztucznego promieniowania UV w solariach. WHO zaleca wprowadzenie zakazu ich stosowania poprzez młodzież w wieku szkolnym,   - należy chronić niemowlęta i dzieci już od najmłodszych lat i uczyć je razem z wiekiem racjonalnego korzystania ze słońca.   poprzez sporo lat naukowcy wskazywali na źródło sztucznego światła imitującego światło słoneczne uznając je za „prawdopodobnie kancerogenne”. Najnowsze analizy przeprowadzone poprzez międzynarodowych ekspertów w zakresie nowotworów, wyraźnie stwierdzają, iż korzystanie z solarium jest głównym czynnikiem kancerogennym.     Wielokrotne korzystanie w ciągu roku z łóżek opalających przyczynia się do nasilenia mechanizmów przedwczesnego starzenia się skóry i występowania nowotworów skóry, w tym czerniaka. Aktualnie uznaje się, iż promieniowanie UVA, którego dawki ulegają kumulacji, jest równie szkodliwe jak UVB (dlatego, iż wiązka promieniowania jest znacznie dłuższa i dociera do głębszych warstw skóry). Niebezpieczne jest również uzależnienie ludzi młodych od korzystania z solariów, zwane tanoreksją.   Szkodliwość solariów jest nie tylko uzależniona od wieku osób, lecz również od pochłoniętych dawek promieniowania UV, a więc od częstości i czasu tych naświetlań. Ważnym czynnikiem jest również fenotyp skóry, a więc podatność osobnicza. Idea solariów polegała w głównej mierze na tym, by wyeliminować promieniowanie UVB – powodujące poparzenia, które uznawano za główną przyczynę niekorzystnych zmian skórnych do lat 90-tych, a wzmocnić dawkę UVA, które przyczyni się do uzyskania opalenizny bez ryzyka stworzenia rumienia i podrażnienia skóry. Skóra poddana zwiększonej dawce promieniowania UVA w solarium ulega przyspieszonemu procesowi fotostarzenia. Lampy w solariach emitują głównie promieniowanie UVA w dawce podobnej do tej samej, jaką wytwarza słońce. W czasie jednorazowej wizyty w solarium skóra otrzymuje duże natężenie promieniowania UV w krótkim czasie, co stanowi 20-25-krotnie większą dawkę promieniowania niż w razie naturalnego powolnego opalania. Skóra rasy białej nie jest przystosowana do pochłaniania tak dużych ilości promieni UV.   Zasady racjonalnego korzystania z solariów (wg WHO). Nie zaleca się korzystania z solariów osobom:   •z fenotypem I i II, •z licznymi znamionami barwnikowymi na skórze, •z sporą ilością piegów, •z oparzeniami słonecznymi w dzieciństwie.   Zdecydowanie nie powinny opalać się w solarium osoby poniżej 18 roku życia, ze stanami przednowotworowymi albo nowotworami skóry, ze skórą uszkodzoną poprzez słońce, przyjmujące leki uwrażliwiające na promieniowanie UV.     Promieniowanie UV jest odpowiedzialne w ponad 80% za starzenie się skóry i stworzenie zmarszczek.     Anna Słomińska Specjalista Zdrowia Publicznego    wiadomości: Departament Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia Główny Inspektorat Sanitarny