Co znaczy Profilaktyka chorób zakaźnych. Borelioza-choroba wywołana przez kleszcza.

Co to znaczy: Wkrótce zacznie się sezon grzybiarski, a razem z nim wielogodzinne wędrówki po lesie. Grzybiarze muszą jednak mieć świadomość, iż planując letnie wędrówki w terenie, w lasach, zaroślach czy na łąkach mogą na nich „czatować” kleszcze. Największa aktywność przypada właśnie na miesiąc sierpień-wrzesień, dlatego bądźmy szczególnie ostrożni. Niestety  poziom wiedzy na temat tej choroby jest bardzo niski. Choroba mimo iż bardzo niebezpieczna, jest  niedoceniana poprzez wielu lekarzy. Pamiętajmy jednak, iż nieleczona z reguły prowadzi do śmierci.   Borelioza jest przenoszona najczęściej poprzez kleszcza pastwiskowy. Po ugryzieniu poprzez kleszcza - nosiciela mamy kilkuprocentową szansę na zakażenie. Kilka proc. - to mało. Żadnego ukąszenia nie można jednak bagatelizować!   Przebieg choroby.   Po zakażeniu choroba może wejść w stadium ostre, powodując mocne bóle stawów, gorączkę, ból mięsni, czasem wręcz wysyłając pacjenta prosto do szpitala. Może - lecz nie musi - pokazać się rumień. Występuje przy średnio 30% zakażeń, więc jest większa szansa iż go nie będzie. Niemniej jego obecność jest jedynym chyba 100% pewnym objawem boreliozy. Dodam, iż nie musi się pokazać w miejscu ugryzienia, może zupełnie gdzie indziej, nawet po 2 miesiącach. Po pewnym czasie organizm może kompletnie zniszczyć infekcję. Tak, to jest możliwe, nawet całkiem prawdopodobne. Z drugiej strony, infekcja może nie zostać zniszczona, lecz zostaje na poziomie tak niskim, iż nie stanowi żadnego zagrożenia. Kilka krętków żyje sobie w organizmie, nie szkodząc i nie wadząc. Faktem jest, iż w chwili osłabienia mechanizmu odpornościowego mogą się one uaktywnić. Trzeci scenariusz, najgroźniejszy - krętki powoli się rozmnażają, stopniowo osłabiając organizm i atakując następne narządy. to jest typowa przewlekła borelioza, której diagnoza przysparza tylu kłopotów.   Podsumowując:          Choroba przebiega w 3 stadiach:   - faza infekcji zlokalizowanej- wczesna infekcja, rozwija się od 2-3 miesiące od momentu ukłucia kleszcza, w formie ograniczonych zmian skórnych typu rumienia przewlekłego wędrującego (rozchodzącego się obwodowo). o        rumień wędrujący - w miejscu ukąszenia poprzez kleszcza pojawia się rumieniowa zmiana na skórze (regularnie przemieszczająca się obwodowo); występuje nie we wszystkich sytuacjach choroby. o        symptomy grypopodobne.   - faza infekcji rozproszonej-uogólnienia infekcji, w tym czasie dochodzi do dalszego rozwoju zmian skórnych i wystąpienia ostrych zmian zapalnych narządów wewnętrznych z zajęciem stawów i układu nerwowego.   o        nawracające dolegliwości stawowe, o        symptomy podrażnienia albo zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i nerwów obwodowych, o        zapalenie mięśnia sercowego.   - faza infekcji przewlekłej-czas powyżej l roku, w tym okresie występują zmiany skórne w formie przewlekłego zanikowego zapalenia skóry dalszych części kończyn (skóra staje się cieńsza, sucha, pomarszczona i przezroczysta) i postępujące zmiany zapalne stawów, mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.   o        niedowład, porażenie nerwów obwodowych, o        zaburzenia czucia, o        zaburzenia psychiczne, o        zaburzenia pamięci, o        zanikowe zapalenie skóry, o        bóle mięśniowo-stawowe, o        przewlekłe zmęczenie.   symptomy choroby.   Przebieg kliniczny boreliozy może być bardzo zróżnicowany. W razie, gdy ukąszenie kleszcza zostało przeoczone, a rumień lub nie wystąpił, lub został niezauważony, najczęściej podejrzewa się chorobę w razie licznych symptomów pochodzących z różnych mechanizmów (układ nerwowy, szkieletowo-mięśniowy, pokarmowy, rozrodczy, wydalniczy, hormonalny) u człowieka uprzednio zdrowego. Następujące symptomy wiąże się z przebiegiem przewlekłej boreliozy: •        gorączka, poty, dreszcze, fale gorąca z nieznanych powodów, •        zmiana masy ciała (przybranie albo utrata), •        zmęczenie (napadowe albo stałe), ociężałość, słaba wytrzymałość fizyczna, •        bezsenność, płytki sen, •        bezdech nocny, •        wypadanie włosów z nieznanych powodów, •        drętwienie kończyn albo tylko palców, budzące ze snu (czasem bardzo zmienne), •        drętwienie języka, w szczególności jego czubka albo warg, zaburzenia smaku, •        bóle gardła, •        bóle jąder, •        bóle bioder, •        bóle i kurcze mięśni, •        tiki mięśni twarzy albo innych mięśni, •        bóle głowy, zwykle części potylicznej, •        bóle i obrzmienia stawów, ((regularnie zmienne i wędrujące, •        sztywność stawów i kręgosłupa szyjnego, trzeszczenie szyi, •        bóle zębów (bez wyraźnych powodów stomatologicznych), •        nieregularność menstruacji z nieznanych powodów, •        nieoczekiwana laktacja, bóle piersi, •        podrażniony pęcherz albo zakłócenie działania pęcherza moczowego, •        utrata sprawności seksualnej albo libido, •        bóle i podrażnienie żołądka, •        refluks żołądkowo-przełykowy, •        zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia albo biegunka), •        bóle w klatce piersiowej i w żebrach, •        przeszywające bóle, •        krótki oddech, kaszel, zadyszka, •        skoki pulsu i ciśnienia krwi, •        bloki serca albo inne arytmie (zwykle zmienne i oporne na leczenie), szmery w sercu, •        kardiomiopatia przerostowa, •        kłucia, mrowienie o zmiennym charakterze, utrata czucia jak w polineuropatii, palenie skóry, •        zapalenie nerwu trójdzielnego, •        paraliż twarzy (paraliż Bella), •        zaburzenia widzenia: podwójne rozmyte widzenie, czarne plamy w polu widzenia, nadwrażliwość na światło (zwykle badanie okulistyczne nie wykazuje zmian), •        zaburzenia słuchu: dzwonienie w uszach, bóle uszu, nadwrażliwość na dźwięk, •        nasilona choroba lokomocyjna, zawroty głowy, utrata równowagi, •        zła tolerancja alkoholu i nasilanie się symptomów po alkoholu, •        zaburzenia koncentracji i otępienie: trudności w znalezieniu potrzebnego słowa, problemy z rozumieniem tekstu czytanego, wzmożona liczba błędów ortograficznych, trudności w rozumieniu dłuższych zdań albo szybkich dialogów, liczne wypadki 'z nieuwagi', zapominalstwo, luki pamięciowe, dezorientacja, uczucie 'odrealnienia', •        zmiany nastroju, drażliwość, depresja, •        'parkinsonowskie' drżenia rąk i innych części ciała, •        czterotygodniowa cykliczność objawów: dwa tygodnie lepiej, dwa tygodnie gorzej, •        nadwrażliwość skóry, bolesność na dotyk, •        idiopatyczne zapalenie prostaty, •        nadwrażliwość na chemikalia i zapachy, •        nietypowe ataki padaczkowe, •        zapalenie wątroby, •        porażenia nerwów obwodowych.   Uwaga!!! Mnogość powyższych symptomów sprawia, że ich występowanie staje się powodem wielu błędnych interpretacji. Należy pamiętać, iż nie każde zmiany nastroju, szumy uszne czy palenie skóry świadczyć muszą o boreliozie - symptomy wymienione powyżej wiążą się z dziesiątkami innych chorób.   Do najczęstszych symptomów należą bóle głowy, rozdrażnienie i światłowstręt, bóle stawów i mięśni.   Rozpoznanie.   Diagnoza boreliozy opiera się na wystąpieniu co najmniej jednego z powyższych symptomów przedmiotowych i dodatnim wyniku badania serologicznego (obecność w surowicy swoistych przeciwciał IgM).   Zapobieganie.   W zapobieganiu zakażeniu boreliozą istotne jest osłanianie ciała, szczególnie w momencie przebywania w obszarach zalesionych i używanie repellentów - środków, odstraszające kłująco - ssące owady. Pamiętajmy, aby zawsze po powrocie z leśnych wędrówek starannie obejrzeć skórę naszego ciała. w razie znalezienia kleszcza na skórze należy niezwłocznie go usunąć w całości.   Zapobieganie boreliozie polega przede wszystkim na unikaniu ukąszenia kleszczy przez: •        noszenie odpowiedniego ubioru (koszula z długimi rękawami, długie spodnie, zakryte buty), •        unikanie wypraw w rejony, w których jest wiele kleszczy, •        unikanie chodzenia w wysokiej trawie i krzakach, •        unikanie chodzenia po lesie, łące, •        niesiadanie na zwalonych pniach drzewnych ( to jest ulubione miejsce przebywania młodocianych form kleszczy, tak zwany nimf), •        wykorzystywanie środków odstraszających kleszcze, w szczególności tych zawierających DEET,   Grzybiarze i turyści spacerujący po lesie, powinni po powrocie do domu  dokładnie obejrzeć własne ciało. Jeżeli zobaczą kleszcza na skórze, powinni go wyciągnąć pincetą, tak aby nic nie pozostało lub iść do najbliższego gabinetu zabiegowego, by pasożyta usunął fachowiec. Lekarze przestrzegają przed smarowaniem kleszcza masłem, olejem albo lakierem do paznokci. Substancje te powodują zaburzenia oddychania u kleszcza, co wzmaga wydzielanie jego śliny i w konsekwencji powiększa ryzyko przeniesienia infekcji. Po pierwsze, unikać miejsc występowania kleszczy- w szczególności skupisk krzewów, paproci.   Leczenie.   Podstawowym metodą terapii zakażenia krętkami Borrelia jest wykorzystywanie antybiotyków. Dodatkowo stosuje się środki przeciwbólowe. Leczenie boreliozy może być bardzo długie, trwać sporo miesięcy, a nawet lat, z uwagi na istnienie form przetrwalnikowych bakterii: spor i cyst. Duży i cysty umożliwiają bakterii przetrwanie w roztworze antybiotyków i to one odpowiadają za nawroty choroby po zaprzestaniu podawania antybiotyków. Zespół poboreliozowy, wg lekarzy z ILADS, jest kontynuacją choroby, a nie pozostałością po niej, o czym świadczy fakt, iż w tkankach pobranych od chorych z zespołem poboreliozowym (((regularnie stwierdza się obecność krętków. Trwają badania nad szczepionkami przeciwko boreliozie.     Co robić, gdy znajdziemy kleszcza na skórze?        Kleszcze wczepiają się najczęściej w delikatną i dobrze ukrwioną skórę dołów podkolanowych, pachwin, brzucha, a również pod pachami i za uszami. O obecności kleszcza w skórze daje nam znać bolesny stan zapalny i świąd, jaki pojawia się po kilku-kilkunastu godzinach od wczepienia. Widoczny jest również na skórze malutki, wystający, czarny punkcik. Oglądając go pod lupą można rozpoznać, iż ( to jest kleszcz.      Zauważonego kleszcza należy jak najszybciej usunąć, bo minimalizuje się wówczas ryzyko zakażenia. Optymalnie jest, jeżeli może to zrobić chirurg, bo usunie go w całości. W momencie obecnej nie polecamy tak zwany domowych sposobów polegających na smarowaniu kleszcza olejem parafinowym, wazeliną czy naftą bo duszący się wówczas kleszcz wymiotuje i razem z wymiocinami może wprowadzić do naszego organizmu wirusy kleszczowego zapalenia mózgu albo krętki boreliozy, których bywa nosicielem.   jeżeli znajdziemy kleszcza, należy od razu go usunąć pęsetą albo - jak drzazgę - grubą igłą. Kleszcza trzeba chwycić tuż przy skórze i pociągnąć w górę, a miejsce po ukąszeniu dokładnie przemyć spirytusem. Jeśli tkwi głęboko, lepiej od razu iść do lekarza. Nie wolno kleszczem kręcić, wyciskać go, smarować benzyną ani tłuszczem, ponieważ w momencie tych zabiegów można rozprzestrzenić bakterie. Usuwanie kleszcza w ciągu pierwszej doby po ukąszeniu wielokrotnie minimalizuje prawdopodobieństwo zarażenia, aczkolwiek obserwowano rozwinięcie się choroby nawet po kilkuminutowym kontakcie z kleszczem.   Pamiętaj !NIE polewaj kleszcza spirytusem, nie smaruj tłuszczem - to skutkuje zwielokrotnienie szansy zakażenia, jako iż kleszcz zwymiotuje treść żołądkową wraz z bakteriami prosto pod naszą skórę.   Informacje o boreliozie. Dla tych, którzy chcą dowiedzieć się więcej na temat tej choroby –polecam:   1) Under Our Skin to video dokumentalny o Boreliozie kontrowersjach dotyczących tej choroby.   2) Borelioza i współinfekcje. Najczęściej zadawane pytania. Robota zbiorowa pod red.lek.Ar.Klimaszewskiego.   3) U. Fischer, Borelioza. Poradnik dla pacjentów, Wrocław 2008.   4) Anna Grzeszczuk, Borelioza w praktyce klinicznej, Warszawa 2009.   5) Stronę internetową Stowarzyszenia Chorych na Boreliozę  - http://www.borelioza.org/index.html     Specjalista Zdrowia Publicznego Anna Słomińska