Co to jest:
U zwierząt przemiana pokoleń spotykana jest tylko u nielicznych bezkręgowców. Typowe zwierzęta są organizmami diploidalnymi, rozmnażającymi się płciowo, za pośrednictwem gamet. Rozmnażanie bezpłciowe występuje rzadko, zazwyczaj u zwierząt o niższym stopniu rozwoju ewolucyjnego. Gamety powstają w gruczołach rozrodczych, a więc gonadach – męskich (jądrach) i żeńskich (jajnikach). Większość zwierząt jest rozdzielnopłciowa – u jednego osobnika występują wyłącznie gonady męskie albo żeńskie. U obojnaków jeden osobnik posiada gonady obu rodzajów. Zapłodnienie może być zewnętrzne albo wewnętrzne. Efektem zróżnicowania gamet jest oogamia. Komórki jajowe mogą różnić się z racji na liczba zawartego w nich w formie żółtka materiału zapasowego. Stąd wyróżnia się jaja alecytalne (prawie bez żółtka), oligolecytalne (skąpo żółtkowe), mezolecytalne (średnio żółtkowe), polilecytalne (bogatożółtkowe). Rozwój zarodkowy zaczyna się od zapłodnienia komórki jajowej plemnikiem, z powodu czego powstaje zygota. Tylko u nielicznych występuje rozwój jaja bez zapłodnienia, a więc partenogeneza. W przebiegu rozwoju zarodkowego wyróżnia się trzy fazy: bruzdkowanie, gastrulację, organogenezę, nie mniej jednak nie wszystkie zwierzęta osiągają faza końcowy. U zwierząt stojących na niskim stopniu rozwoju ewolucyjnego rozwój kończy się wcześniej. Bruzdkowanie polega na podziałach mitotycznych zygoty, z powodu których zarodek przybiera najpierw postać moruli, składającej się z grudki niezróżnicowanych komórek, a następnie przekształca się w blastulę, utworzoną poprzez jednowarstwowy pęcherzyk komórek, którego wnętrze stanowi pierwotna jama ciała (blastocel) wypełniona płynem. Sposób bruzdkowania zależy od ilości żółtka zawartego w komórce jajowej. Gastrulacja polega na stworzeniu warstw komórek, z których różnicują się tkanki. W pierwszej fazie pęcherzyk blastuli przekształca się w formę dwuwarstwową, a więc gastrulę. Zewnętrzną warstwę stanowi ektoderma, wewnętrzną endoderma, a jama w środku gastruli to gastrocel (prajelito). Prowadzi do niej otwór zwany pragębą. Zwierzęta o ciele zbudowanym z dwóch warstw komórek zwane są dwuwarstwowcami. Należą do nich gąbki i parzydełkowce, nie mniej jednak u jamochłonów powstają już prymitywne tkanki. W drugiej fazie gastrulacji, która zachodzi u wszystkich typów zwierząt, począwszy od płazińców, pomiędzy endodermą a ektodermą powstaje trzecia warstwa zarodkowa, a więc mezoderma. Jednocześnie u zwierząt określonych jako pierwouste pragęba przekształca się w otwór gębowy, a otwór odbytowy powstaje po przeciwległej stronie ciała. U trójwarstwowców mezoderma powstaje w dwojaki sposób. U pierwojamowców (płazińce, nicienie) tworzy się jako pasmo komórek między ekto- i endodermą. U wtórojamowców mezoderma przybiera postać ułożonych szeregowo pęcherzyków, zwanych somitami. W ich świetle powstaje celoma – wtórna jama ciała. Pierwoustymi wtórojamowcami są pierścinice, stawonogi i mięczaki, z tym iż u stawonogów następuje później połączenie celomy z blastocelem i powstaje tak zwany hemocel. U zwierząt wtóroustych (szkarłupnie i strunowce) otwór gębowy tworzy się po przeciwnej stronie pragęby, która zarasta albo przekształca się w otwór odbytowy. Zwierzęta te są jednocześnie wtórojamowcami. Mezoderma powstaje u nich z endodermy z powodu wpuklenia się prajelita, nie mniej jednak minimalizuje się liczba somitów w zarodku. Organogeneza następuje po stworzeniu warstw zarodkowych i jam ciała. W czasie jej trwania z poszczególnych listków zarodkowych rozwijają się tkanki, następnie narządy i układy narządów. Z ektodermy powstają nabłonki, pokrywające ciało i wyścielające początkowy i końcowy odcinek przewodu pokarmowego, wytwory naskórka i układ nerwowy i narządy zmysłów. Z endodermy tworzą się nabłonki środkowego odcinka przewodu pokarmowego i płuc i gruczoły trawienne kręgowców. Z mezodermy powstają nabłonki wtórnej jamy ciała, tkanki łączne (między innymi krew, kości, chrząstka), układy: mięśniowy, krążenia, rozrodczy i nerki. U zwierząt jajorodnych rozwój zarodkowy zachodzi poza organizmem matki, u zwierząt jajożyworodnych i żyworodnych w drogach rodnych samicy, z tym iż organizmy żyworodne otrzymują substancje odżywcze i tlen od matki za pośrednictwem łożyska. Rozwój pozazarodkowy może być prosty albo złożony. W rozwoju złożonym występuje larwa, która dopiero po przeobrażeniu (metamorfozie) przybiera postać i tryb życia organizmu dorosłego. Zapamiętaj Embriogeneza (rozwój zarodkowy) to mechanizm występujący u zwierząt rozmnażających się płciowo. Obejmuje moment od zapłodnienia do opuszczenia osłonek jajowych u organizmów jajorodnych albo organizmu matki w momencie porodu u organizmów żyworodnych. fazy rozwoju zarodkowego: • zapłodnienie, • bruzdkowanie, • gastrulacja, • organogeneza. Warstwy (listki) zarodkowe: • ektoderma, • endoderma, • mezoderma.
Czym jest Rozmnażanie i główne etapy znaczenie w słowniku Objawy i skutki R .
