Definicja Stawonogi

Co to jest: Stawonogi są najliczniejszym pod względem liczby gatunków typem zwierząt. Zasiedlają różnorodne środowiska i wykazują różnorodność trybu życia. Ciało ich podzielone jest na niejednakowe segmenty, które grupują się tworząc zespoły, a więc tagmy. Tagmami tymi są: głowa, tułów, odwłok, nie mniej jednak głowa może zrastać się z tułowiem w głowotułów. Po bokach ciała wyrastają odnóża, zbudowane z odcinków połączonych ruchomo dzięki stawów. Mają one zróżnicowaną budowę i mogą pełnić różne funkcje. To są: czułki, odnóża gębowe, kroczne, pływne, odnóża powiązane z rozrodem. Ciało pokrywa sztywna kutykula wysycona chityną, a niekiedy także solami wapnia, stąd występuje u nich zjawisko linienia. Kutykula jest miejscem przyczepu mięśni. Stanowi szkielet zewnętrzny. Układ mięśniowy budują mięśnie poprzecznie prążkowane. Jama ciała powstaje z połączenia jamy pierwotnej i wtórnej. Z racji na to, iż układ krwionośny jest otwarty, hemolimfa wypełnia jamę ciała, tworząc tak zwany hemocel. Stawonogi posiadają serce, które położone jest po stronie grzbietowej. Narządami wymiany gazowej u stawonogów wodnych są skrzela, u lądowych tchawki albo worki płucne (płucotchawki). Zwierzęta te odżywiają się różnym pokarmem, lecz zawsze ich układ pokarmowy złożona jest z jelita przedniego, środkowego i tylnego. Otwór gębowy zaopatrzony jest w narządy gębowe, wykorzystywane do pobierania i rozdrabniania pokarmu. Narządami wydalniczymi są metanefridia albo cewki Malpighiego. Układ nerwowy u prymitywnych stawonogów jest drabinkowy. U większości cechuje go jednak wyższa organizacja. złożona jest z pary zwojów głowowych, rozwijających się w mózg, i z obrączki okołoprzełykowej i łańcuszka brzusznego. To jest zatem układ łańcuszkowy. Stawonogi posiadają różnorodne narządy zmysłów. Narządy smaku i węchu (chemoreceptory) zlokalizowane są na czułkach. Narząd dotyku stanowią czułki i włoski dotykowe, równowagi statocysty. Narządem wzroku są oczy proste występujące u pajęczaków i złożone u owadów i niektórych wijów i pajęczaków. Oczy złożone zbudowane są z pojedynczych przedmiotów zwanych ommatidiami (może ich być nawet kilkanaście tys.), które składają się ze struktur załamujących światło i z części światłoczułej. Każde ommatidium odbiera tylko niewielki wycinek pola widzenia. Daje to obraz mozaikowy. Wyróżnia się dwa typy oczu złożonych: apozycyjne i superpozycyjne. Oczy apozycyjne posiadają owady dzienne. Dzięki izolacji ommatidiów poprzez komórki barwnikowe obraz charakteryzuje się ostrością widzenia. Owady nocne i skorupiaki mają oczy superpozycyjne. Z racji na mniejszą liczba barwnika obraz ulega w nim rozproszeniu, lecz jest jaśniejszy. Wybrane owady mają narządy akustyczne, tak zwany narządy tympanalne, umożliwiające wydawanie dźwięku. Stawonogi są rozdzielnopłciowe, z zaznaczonym dymorfizmem płciowym, i jajorodne. Rozwój ich jest prosty albo częściej złożony, z przeobrażeniem. Przedstawiciele stawonogów (wg Lewiński, 2004 i Hempel-Zawitkowska, 1976) Typ stawonogów dzielony jest na trzy podtypy: trylobitowce, szczękoczułkowce i żuwaczkowce. Do szczękoczułkowców zaliczane są dwie gromady: pajęczaki i staroraki, z kolei do żuwaczkowców trzy gromady: skorupiaki, wije, owady. Zapamiętaj Ciało stawonogów zbudowane jest z segmentów heteronomicznych (zróżnicowanych),pogrupowanych w tagmy. Pokryte jest oskórkiem wysyconym chityną, który tworzy sztywny szkielet zewnętrzny. Odnóża składają się z rurkowatych członów połączonych stawowo. Są najliczniejszą grupą zwierząt na Ziemi, która opanowała wszystkie środowiska. Pojawiły się w kambrze. Budowę wewnętrzną stawonogów cechuje: • zróżnicowanie mięśni w zespoły, • mięśnie wyłącznie poprzecznie prążkowane, • obecność hemocelu, • otwarty układ krwionośny, • brak orzęsionych nabłonków. Ochroną gatunkową objęto sporo gatunków stawonogów, na przykład pająka– tygrzyka paskowanego, a spośród owadów, na przykład jelonka rogacza, pazia królowej, niepylaka apollo, trzmiele.