Definicja Termoregulacja

Co to jest: Termoregulacja polega na regulacji temperatury ciała poprzez żywy organizm. Umożliwia utrzymanie stałej temperatury wewnętrznej organizmu, niezależnej od temperatury otoczenia. Zwierzęta, które taką umiejętność posiadają, określane są jako stałocieplne. Odznaczają się wysokim tempem metabolizmu. Należą do nich ptaki i ssaki. Zwierzęta zmiennocieplne nie umieją tak sprawnie regulować temperatury, stąd jest ona uzależniona od temperatury otoczenia. Odznaczają się niskim tempem metabolizmu. Należą do nich bezkręgowce, ryby, płazy, gady. Istnieją także zwierzęta przemiennocieplne, mające właściwości zwierząt stało i zmiennocieplnych. To są między innymi zwierzęta, u których występuje hibernacja (sen zimowy) albo estywacja (sen letni). Zwierzęta można także podzielić na ektotermy i endotermy. Zwierzęta ektotermiczne dla podwyższenia temperatury ciała wykorzystują ciepło z otoczenia, dla endotermicznych źródłem ciepła są przemiany metaboliczne zachodzące w ich organizmie. Systemy termoregulacyjne podzielone są na behawioralne i autonomiczne. Systemy behawioralne polegają na różnych formach zachowania się zwierząt. Systemy autonomiczne powiązane są z właściwościami anatomiczno-fizjologicznymi. U ektotermów występują raczej systemy behawioralne, aczkolwiek niekiedy pojawiają się także pewne systemy autonomiczne. U endotermów regulacja temperatury dzieje się raczej za pośrednictwem systemów autonomicznych, aczkolwiek występują także systemy behawioralne. Do systemów behawioralnych regulacji temperatury należy:– unikanie miejsc o nieodpowiedniej temperaturze;– nagrzewanie ciała albo chłodzenie dzięki przebywaniu w określonych miejscach, w czym pomocne może być przyjmowanie odpowiedniej postawy ciała, na przykład ustawianie się w kierunku słońca ( na przykład jaszczurki, węże, owady), unoszenie tułowia albo odwrotnie – kulenie się;– termoregulacja socjalna – gromadzenie się w grupy (( na przykład mrówki w mrowisku, pingwiny). Do systemów autonomicznych należy:– system przeciwprądowych wymienników ciepła, opierający na przekazywaniu ciepła pomiędzy biegnącymi obok siebie naczyniami krwionośnymi, gdzie w jednym kierunku płynie krew, oziębiona z powierzchniowych części ciała, a w drugim krew ogrzana wewnątrz organizmu ((( na przykład u niektórych ryb, ptaków i ssaków);– system naczynioruchowy – zwężanie albo rozszerzanie naczyń krwionośnych w zależności od temperatury;– termogeneza bezdrżeniowa – powiększenie metabolizmu pod wpływem hormonów, co skutkuje przyrost wytwarzania ciepła ( raczej u ptaków i ssaków), ((( na przykład u ssaków w brunatnej tkance tłuszczowej ciepło produkowane jest kosztem pomniejszenia syntezy ATP w utlenianiu komórkowym, dzięki „rozprzężeniu” metabolizmu poprzez białka termogeniny;– termogeneza drżeniowa – wywołanie drżenia mięśni;– obecność warstw termoregulacyjnych (włosy, pióra, komórki tłuszczowe w tkance podskórnej);– stroszenie piór i sierści (u ptaków i ssaków);– zianie (wybrane gady, ptaki i ssaki) i pocenie się (ssaki);– zmiana barwy skóry z ciemnej na jasną przy podwyższeniu temperatury (jaszczurki);– ruch. Wytwarzanie ciepła w organizmie dzieje się przede wszystkim w przemianach metabolicznych zachodzących w różnych narządach (w szczególności w wątrobie i mózgu) i w czasie pracy mięśni. Ośrodek termoregulacji znajduje się w podwzgórzu, z kolei w skórze i narządach wewnętrznych znajdują się termoreceptory – ciepła i zimna. Z termoregulacją powiązane jest zjawisko gorączki, które występuje regularnie jako reakcja obronna organizmu na różne czynniki patogenne. Zapamiętaj W toku ewolucji obok termoregulacji behawioralnej pojawiła się termoregulacja autonomiczna. Wykształceniu systemów chroniących zarówno przed przegrzaniem,jak i przechłodzeniem towarzyszyło stworzenie termoreceptorów, ośrodków regulacyjnych i narządów uczestniczących w rozpraszaniu, względnie produkcji i zachowaniu ciepła i wewnątrzustrojowych przenośników ciepła, ( raczej w formie krwi. Homeostaza to umiejętność organizmu zwierzęcego do utrzymania względnie stałego środowiska wewnętrznego. Parametry środowiska wewnętrznego, ((( na przykład objętość, ciśnienie i pH krwi, zawartość jonów i innych substancji w płynach ustrojowych, temperatura ciała, napięcie mięśni są utrzymywane na względnie stałym poziomie mieszczącym się w granicach tolerancji. W utrzymaniu homeostazy ważną rolę odgrywa układ nerwowy i hormonalny, które kontrolują odpowiednie parametry i sterują ich zmianami. Do systemów umożliwiających utrzymanie homeostazy należy: • dostosowanie tempa metabolizmu do potrzeb organizmu w określonych warunkach zewnętrznych i wewnętrznych, • utrzymanie stałego składu i objętości płynów ustrojowych (osmoregulacja), • zaopatrzenie w substancje odżywcze i tlen, • sprawne usunięcie produktów przemiany materii, • termoregulacja, • zachowanie umiejętności do reagowania i obrony ( ((( na przykład obrona immunologiczna, hemostaza).