Co znaczy SOLARIA - MODA SZKODZĄCA ZDROWIU I ŻYCIU

Co to znaczy: Solaria to urządzenia elektryczne, których zasadniczym elementem są lampy wytwarzające promieniowanie ultrafioletowe (UVR) w dziedzinie fal UVA (320-400 nm) i UVB (280-320 nm), podobne do promieniowania słonecznego. Pierwsze tego typu urządzenie zostało wyprodukowane w latach 70-tych XX wieku. Lansowana w XX wieku poprzez kreatorów mody i media, „moda na opaleniznę”, spowodowała szeroką ekspansję i niezwykle łatwą dostępność do tych urządzeń. Korzystanie z solarium pozwala po kilku seansach uzyskać pożądaną poprzez klienta opaleniznę. Zwykle okres opalania na solarium wynosi od kilku do kilkunastu min. i zależy od indywidualnych predyspozycji korzystających osób (fototypu skóry). Dość łatwo uzyskują opaleniznę osoby z fototypem III i IV, niezwykle trudno z kolei osoby mające skórę o fototypie II i I.   Zmiany wywoływane w skórze pod wpływem promieniowania UV   Wizualny sukces działania promieniowania solarium (tzn. opalenizna) jest naturalną reakcją obronną skóry na działanie promieniowania UVA i UVB. Promienie UVB – krótsze (280-320 nm) przenikają do naskórka i do powierzchownych warstw skóry właściwej. Promienie UVA – dłuższe wywołują zmiany naskórka i skóry właściwej z możliwością wnikania do tkanki podskórnej. Efektem bezpośrednim jest powstawanie rumienia po działaniu UVB i nieodwracalnych zmian w strukturze skóry właściwej (przemiany na przykład w budowie kolagenu) wywołujące przedwczesne starzenie się skóry po UVA. Nadmierna ekspozycja na działanie UVR wpływa na zmiany wewnątrzkomórkowe. UVB wpływa bezpośrednio a UVA pośrednio na powstawanie nieodwracalnych mutacji w obrębie DNA komórki.[1-3]   Nowotwory skóry   Promieniowanie UVR wiązane jest z powstawaniem nowotworów skóry: raków (kolczystokomórkowego i podstawnokomórkowego) i czerniaków skóry i gałki ocznej. Przyjmuje się, że powstawanie raków skóry powiązane jest z nadmierną ekspozycją na UVR i tak zwany „kumulowaniem dawki UVR” po przekroczeniu której, spowodowana zostanie karcynogeneza. z kolei na powstawanie czerniaków skóry wpływają krótkie, bardzo intensywne „seanse UVR”, głównie w ciągu ostatniego roku. W Stanach Zjednoczonych Ameryki zachorowania na nowotwory skóry przewyższają łączne zachorowania na nowotwory: piersi, prostaty, płuc i jelita grubego. Prognozuje się, że do 65 roku życia u 40-50% Amerykanów co najmniej jeden raz rozwinie się rak skóry. Rocznie stwierdza się ok. 1 000 000 zachorowań na raki podstawnokomórkowe i 250 000 na kolczystokomórkowe. Na leczenie raków skóry w stanach zjednoczonych ameryki wydaje się ponad 1 mld USD. Wg prognoz w bieżącym roku w stanach zjednoczonych ameryki na czerniaki skóry zachoruje ok. 69 000 osób (umrze 9000). Tak więc, chociaż to jest nowotwór stanowiący ok. 3% nowotworów złośliwych, to odpowiada aż za 75% zgonów wywoływanych poprzez nowotwory złośliwe skóry. to jest szósty wśród kobiet i piąty wśród mężczyzn nowotwór pod względem częstości zachorowań, i pierwszy w grupie wiekowej 25-29 lat i drugi w wieku 15-19 lat. [4]   Zagrożenia wynikające z korzystanie z solarium   Ze względów komercyjnych wzrasta liczba solariów. w stanach zjednoczonych ameryki dorównuje ona gęstości sieci restauracji Starbuks i McDonalds. Promieniowanie ultrafioletowe w solariach jest 10-15x silniejsze niż UVR w południe w słoneczny dzień. Korzystający z solariów otrzymują roczną dawkę UVA większą o 1,2 – 4,7 razy od osób nie korzystających z solariów. Obrazowo można to określić, iż dla osób regularnie korzystających z solariów dawka UVR jest 12 krotnie większa, niż uzyskana poprzez nich z powodu działania promieniowania słonecznego w ciągu roku. Niepokojąco narasta odsetek osób młodych korzystających z solarium. w stanach zjednoczonych ameryki w 2005 r. 8,7% nastolatków w wieku 14-17 lat korzystało z solarium, u starszych 18-19 lat odsetek opalających się był dwa razy wyższy. Ocenia się, iż 71% opalających się stanowią kobiety w wieku 16-29 lat. W Danii w 2007 r. 51% badanych osób w wieku 15-19 lat korzystało z solarium w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Większość stanowiły kobiety (59% kobiet vs 42% mężczyzn). Chociaż czerniaki skóry u osób poniżej 20 lat stanowią tylko 1,3% wszystkich zachorowań, to stanowią one aż 7% nowotworów w grupie wiekowej 15-19 lat. Pierwsze korzystanie z solarium poprzez osoby poniżej 30 roku życia powiększa o 75% ryzyko zachorowania na czerniaki. Kobiety korzystające z solarium częściej niż 1 raz  w miesiącu mają o 55% większą szansę na stworzenie czerniaków. U korzystających z solarium 2,5 razy częściej powstają raki kolczystokomórkowe i 1,5 razy częściej raki podstawnokomórkowe, w stosunku do osób unikających takich form opalania. Zaobserwowano również większą częstość zachorowań na czerniaki gałki ocznej u osób opalających się w solarium. Ważnym problemem wymagającym uwagi jest tanoreksja, stwierdzana u części osób nadmiernie korzystających z solarium. Uzależnienie to wymaga leczenia poprzez specjalistyczny zespół psycholog/psychiatra. Korzyści wynikające z korzystania z solarium Nie znalazły naukowego potwierdzenia korzyści wynikające z zastosowania solarium do leczenia niektórych chorób skóry czy także stosowanie tego UVR do wytwarzania w organizmie vit. D. również „ochronne przygotowywanie” skóry do tak zwany wyjazdów wakacyjnych przez wcześniejsze opalanie się w solarium nie znajduje uzasadnienia naukowego.Zalety korzystania z solariów wskazywane są głównie poprzez interesariuszy czerpiących korzyści z solariów i kosmetyków w nich stosowanych. [5-11] Wniosek Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (International Agency for Research on Cancer  IARC) W czerwcu 2009 r. uczestnicy spotkania Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem(IARC) opierając się na wynikach badań laboratoryjnych, klinicznych i epidemiologicznych włączyli promieniowanie ultrafioletowe (UVA,UVB, UVC – długość fali 100-400 nm) do Grupy 1, klasyfikowanej jako czynniki „rakotwórcze dla człowieka”. Tym samym uwzględniając najnowsze wyniki badań, postanowili podnieść ustalony w 1992 r. stopień ryzyka wywołania nowotworów poprzez solaria jako zagrożenia "prawdopodobnie rakotwórcze”.[12]   Reakcje na niebezpieczeństwo powiązane z solariami i decyzją IARC   Niemiecki Bundestag przyjął ustawę, która wprowadza zakaz korzystania z solarium poprzez osoby poniżej 18. roku życia z racji na wysokie ryzyko zachorowania na raka skóry. Zakaz jest częścią uchwalonej 19.06.2009 poprzez Bundestag nowelizacji przepisów o ochronie środowiska naturalnego, w tym o ochronie przed szkodliwym promieniowaniem. Władze Anglii rozważają wprowadzenie zakazu korzystania z łóżek do opalania poprzez osoby poniżej 18. roku życia. Podobny zakaz został już przyjęty w Szkocji i Walii. w stanach zjednoczonych ameryki w 28 stanach wymagana jest zgoda (albo istnieje bezwzględny zakaz) korzystania z solarium poprzez osoby niepełnoletnie.   Środki bezpieczeństwa rekomendowane poprzez organizacje międzynarodowe.   W UE przepisy o warunkach technicznych wymaganych przy stosowaniu lamp w solariach określa dyrektywa niskonapięciowa LVD 2006/95/WE. Dnia 01.04.2009 weszła w życie zmiana do technicznej normy zharmonizowanej EN 60335-2-27:1997 do dyrektywy niskonapięciowej LVD 2006/95/WE, regulująca promieniowanie w lampach solarium montowanych w nowych urządzeniach. Powinien on mieć poziom 1 SEF. Współczynnik SEF (Sun Erythma Factor) określa rumień skóry powstały po promieniowaniu UVR w dziedzinie fal 280-400 nm (energia nie może przekraczać 0,3W/m2) i równy jest rumieniowi wywołanemu poprzez promieniowanie słoneczne o godzinie 12.00 na równiku, przy bezchmurnym niebie, na wysokości 0 m n.p.m. Wprowadzona w życie norma nie dotyczy urządzeń wyprodukowanych przed 01.04.2009 i nadal używanych. Stanowią one ponad 95% urządzeń znajdujących się na rynku. Wg zasady, że prawo nie działa "wstecz", w części państwoów UE urzędy odpowiedzialne za zdrowie i ochronę konsumentów zmieniają prawo dotyczące ochrony zdrowia tak, by poziom naświetlania lamp w każdym funkcjonującym obecnie solarium nie przekraczał poziomu 0,3W/m2.   Regulacje prawne w Polsce.   W Polsce zasady działania solarium określane są poprzez: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 17 lutego 2004 r. w kwestii szczegółowych wymogów sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej. Przepisy szczegółowe dotyczą §25 punkt 3, 4. Reasumując - brak jest w Polsce szczegółowych przepisów regulujących właściwe działanie solarium.      KONKLUZJA   Solarium zostało uznane za źródło „rakotwórczego dla człowieka” promieniowania ultrafioletowego, którego szkodliwe działanie powinno być prawnie ograniczone. W Polsce brak jest przepisów regulujących zasady korzystania z solariów, określających obowiązki techniczne urządzeń, zasady sterylizacji czy kwalifikacje personelu obsługującego.     Piśmiennictwo: 1.            Runger TM, Kappes UP. Mechanisms of mutation formation with long-wave ultraviolet light (UVA). Photodermatol Photoimmunol Photomed 2008; 24: 2–10. 2.            Ikehata H, Kawai K, Komura J, et al. UVA genotoxicity is mediated not aby oxidative damage but aby cyclobutane pyrimidine dimmers in normal mouse skin. J Invest Dermatol 2008;128: 2289–96. 3.            Agar NS, Halliday GM, Barnetson RS, Ananthaswamy HN, Wheeler M, Jones AM.The basal layer in human squamous tumors harbors more UVA than UVB fi ngerprint mutations: a role for UVA in human skin carcinogenesis. Proc Natl Acad Sci USA 2004; 101: 4954–59. 4.            http://www.skincancer.org/skin-cancer-facts/ 5.            "11th ROC: Ultraviolet Radiation Related Exposures." 27 January 2005. U.S. Department of Health & Human Services. 15 April 2008. 6.            Kwon HT, Mayer JA, Walker KK, Yu H, Lewis EC, Belch GE. Promotion of frequent tanning sessions aby indoor tanning facilities: two studies. J Am Acad Dermatol 2003; 46:700-5. 7.            . Demierre MF. Time for the national legislation of indoor tanning to protect minors. Arch Dermatol 2006; 139:520-4. 8.            Spencer JM, Amonette RA. Indoor tanning: Risks, benefits, and future trends. J AM Acad Dermatol 1995; 33:288-98. 9.            Swerdlow AJ, Weinstock MA. Do tanning lamps cause melanoma? An epidemiologic assessment. J Am Acad Dermatol 1998; 38:89-98. 10.          The International Agency for Research on Cancer Working Group on artificial ultraviolet (UV) light and skin cancer. The association of use of sunbeds with cutaneous malignant melanoma and other skin cancers: Asystematic review. International Journal of Cancer 2006; 120:1116-112 11.          Karagas MR, Stannard VA, Mott LA, Slattery MJ, Spencer SK, and Weinstock MA. Use of Tanning Devices and Risk of Basal Cell and Squamous Cell Skin Cancers. J. Natl. Cancer Inst. 2002 94: 224; doi:10.1093/jnci/94.3.224 12.          El Ghissassi F on behalf of the WHO International Agency for Research on Cancer Monograph Working Group International Agency for Research on Cancer. Special Report: Policy A review of human carcinogens—Part D: radiation. Lancet Oncol 2009; 10: 751-752.     Opracował: Z.I. Nowecki